İşsizlik Maaşı

İşsizlik maaşı; sigortalı bir işte çalışırken iş akdi herhangi bir kusuru olmadan sonlandırılan veya haklı sebeple iş akdini kendi isteğiyle sonlandıran kişilere, belirli şartları sağlaması koşuluyla verilen bir ödenektir.  İşsizlik Maaşı alma şartları ve  kapsamı 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununda hukuki düzenleme altına alınmıştır. Bu kanun kapsamında işsizlik maaşına ilişkin hususlar, daha açıklayıcı olacağını düşündüğüm için, soru cevap şeklinde aşağıda açıklığa kavuşturulmuştur.

Kimler İşsizlik Sigortası Kapsamındadır?

• 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ile ikinci fıkrası kapsamında olanlardan bir hizmet akdine dayalı olarak çalışan sigortalılar,
•  506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesinde açıklanan sandıklara tabi sigortalılar,

İstekleri halinde;

• 4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalılar,
• Ticari taksi, dolmuş ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma aracı işyerleri ile Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenecek alanlarda kısmi süreli iş sözleşmesiyle bir veya birden fazla kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında ay içerisinde çalışma gün sayısı 10 günden az olan kişiler, işsizlik sigortasının kapsamındadır.

İşsizlik maaşı alma şartları nelerdir ve başvurusu nasıl yapılır?

İşsizlik sigortasından yararlanabilmek için;

• Kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalmak: İşçilerin kendi istekleri dışındaki işsiz kalmaları ifadesine açıklık getirmek gerekir. Şöyle ki, işçinin iş sözleşmesine işverence haksız bir sebeple son verilmiş olabileceği gibi işçi de iş sözleşmesini haklı sebeple feshedebilir. Kanunda işçinin kendi isteği ile işsiz kalması ifadesi sadece işverenin haklı sebeple feshini değil, işçinin haklı sebeple feshini de kapsar. Bu durum işverenin hukuka aykırı davranarak işçiyi iş sözleşmesini haklı sebeple feshetmek zorunda bırakmasından kaynaklanır. Başka bir ifadeyle eğer işveren hukuka uygun davransaydı işçi iş sözleşmesini feshetmeyecek ve işsiz kalmayacaktı. Bu sebeple haklı sebeple iş sözleşmesinin fesheden işçi bu durumu ispat etmek şartıyla işsizlik ödeneği / maaşına hak kazanabilir.
• Hizmet akdinin feshinden önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olmak,
• Son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak,
• Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine şahsen ya da elektronik ortamda başvurmaktır.

İşsizlik maaşı başvurusu, Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine başvurmak gerekmektedir. Başvuru, İŞKUR birimine şahsen gelerek veya elektronik ortamda www.iskur.gov.tr adresinden yapılabilir. Başvuru 30 gün içerisinde yapılmaz ise, Mücbir sebepler dışında 30 gün içerisinde başvurulmaması halinde, başvuruda gecikilen süre, toplam hak sahipliği süresinden düşülmektedir.

İşsizlik ödeneğinin süresi nedir?

   Hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde;

•  600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün,
•  900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün,
• 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün,

süre ile işsizlik ödeneği (kanunda yer alan diğer şartları taşınması kaydıyla) verilmektedir.

Son 120 günde kesinti sayılmayan haller hangileridir?

Hizmet akitleri 4447/51 inci madde kapsamında sona eren sigortalı işsizlerin, hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün içinde, hizmet akdi devam etmekle birlikte; hastalık, ücretsiz izin, disiplin cezası, gözaltına alınma, hükümlülükle sonuçlanmayan tutukluluk hali, kısmi istihdam, grev, lokavt, genel hayatı etkileyen olaylar, ekonomik kriz, doğal afet nedenleriyle işyerinde faaliyetin durdurulması veya işe ara verilmesi halinde, son 120 günün hesabında prim yatırılmayan bu süreler kesinti sayılmamaktadır.

İşsizlik sigortası kapsamında sunulan hizmetler nelerdir?

İşsizlik ödeneği alanlara İŞKUR tarafından; işsizlik ödeneği verilmesi, genel sağlık sigortası primleri ödenmesi,yeni bir iş bulma,meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimi verilmesi hizmetleri sağlanmaktadır.

İşsizlik ödeneğinin ödenmesini sigortalı işsizler nasıl alacaktır?

İlk işsizlik ödeneği ödemesi, ödeneğe hak kazanılan tarihi izleyen ayın sonuna kadar yapılmaktadır. Sigortalı işsizler, TC Kimlik Numaralı Nüfus Cüzdanı ile birlikte her hangi bir PTT şubesine başvurarak işsizlik ödeneklerini alabilirler.

İşsizlik ödeneğinin kesildiği haller hangileridir?

İşsizlik ödeneği almakta iken;

• İŞKUR tarafından teklif edilen mesleklerine uygun ve son çalıştıkları işin ücret ve çalışma koşullarına yakın ve ikamet edilen yerin belediye mücavir alanı sınırları içinde bir işi haklı bir nedene dayanmaksızın reddedenlerin ödenekleri tekrar başlatılmamak üzere kesilmektedir.
• Çalışma hayatını inceleme ve denetleme yetkisine haiz müfettişlerce veya kamu idarelerinin denetim elemanları tarafından yapılan denetimlerde Kurumumuzdan işsizlik ödeneği aldığı dönemde kayıt dışı olarak çalıştığı tespit edilenlerin işsizlik ödenekleri tekrar başlatılmamak üzere kesilmektedir.
• İşsizlik ödeneği aldığı süre içinde herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almaya başlayanların ödenekleri “Emeklilik” gerekçesiyle yaşlılık aylığını almaya başladığı tarih itibarıyla kesilir.
• İŞKUR tarafından önerilen meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimini haklı bir neden göstermeden reddeden veya kabul etmesine karşın devam etmeyen ve haklı bir nedene dayanmaksızın Kurum tarafından yapılan çağrıları zamanında cevaplamayan, istenilen bilgi ve belgeleri öngörülen süre içinde vermeyenlerin işsizlik ödenekleri kesilmektedir. Ancak, bu hallerin sona ermesi durumunda, ödemelere yeniden başlanmaktadır. Ödemenin süresi başlangıçta belirlenmiş olan toplam hak sahipliği süresinin sona erdiği tarihi geçememektedir.

İşsizlik ödeneği alırken yapılması gerekenler nelerdir?

İşsizlik ödeneği alınan süre içinde; ikamet adresinin değişmesi, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı alınması, yetkili sağlık kuruluşunca istirahatli kılınması, silahaltına alınılması, yurtdışına çıkılması, bir işte çalışmaya başlanması ve mahkeme kararıyla işe iade edilmesi hallerinde durum en yakın İŞKUR birimine 15 gün içinde bildirmelidir. Sigortalı işsiz kendi kusuru ve bilgilerdeki eksiklik veya yanlışlık nedeniyle yapılan fazla ödemeleri yasal faizi ile birlikte ödemek zorundadır.

Sigortalı İşsizler sağlık hizmetinden nasıl yararlanacaktır?

İşsizlik ödeneği alanlar genel sağlık sigortası kapsamında olup bakmakla yükümlü olduğu kişiler de genel sağlık sigortalısı kapsamında sağlık hizmetlerinden yararlanabilmektedir. İşsizlik ödeneği ödenirken, ilgililer adına sadece genel sağlık sigortası primleri yatırıldığı için, emeklilik yönünden dikkate alınmamaktadır.

İşsizlik ödeneğinde kesinti yapılır mı? 

İşsizlik ödeneği damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi değildir, nafaka borçları dışında haciz ve başkasına devredilemez.

                                                                                             Stj. Av. Büşra KANPALTA

Kaynakça: mevzuat.gov.tr

İsmahkemesi.com

ensarhukuk.com

gurselavukatlik.com

rkchukuk.blogspot.com